Сёння ва ўсім свеце святкуецца Міжнародны дзень роднай мовы. І Беларусь не стала выключэннем. Нягледзячы на тое, што ў Рэспубліцы Беларусь дзве афіцыйныя мовы, усё ж беларуская мова ў большай ступені апісвае нашу культуру і доўгую, часам цяжкую, гісторыю.
Міжнародны дзень роднай мовы (International Mother Language Day) быў абвешчаны Генеральнай канферэнцыяй ЮНЕСКА 17 лістапада 1999 года і штогод адзначаецца з 2000 года 21 лютага. Галоўнай мэтай гэтага свята з’яўляецца садзейнічанне моўнай і культурнай разнастайнасці і шматмоўю.
Выбар даты святкавання Дня роднай мовы звязаны з трагічнымі момантамі гісторыі Бангладэш. Дата была абраная ў знак памяці падзей, якія адбыліся ў Дакке (на дадзены момант — сталіца Бангладэш) 21 лютага 1952 года. У той дзень ад куль паліцэйскіх загінулі студэнты, якія выйшлі на дэманстрацыю ў абарону сваёй роднай мовы бэнгалі. Маладое пакаленне Бангладэш хацела, каб у краіне прызналі бэнгалі адной з дзяржаўных моў.
Мы вырашылі пагаварыць з Мікітай, які размаўляе на беларускай мове ў паўсядзёным жыцці ўжо шмат гадоў, і даведацца, як жа беларусам вярнуцца да роднай мовы.
Мікіта вырас у расейскамоўным асяроддзі і вычыўся ў расейскамоўных школах. Ён мае адукацыю архітэктара, а зараз працуе мастаком.
“Пераходзіць на беларускую мову распачаў у 2014 годзе, праз год выкарыстоўваў яе ў сваім штодзенным жыцьці. Нашыя ўсходнія суседзі сваімі дзеяньнямі й словамі далі добра зразумець, што нацыя павінна карыстацца ўласнай мовай у сваёй дзяржаве”, — расказвае Мікіта.
Наш суразмоўнік падзяліўся, што калі толькі пачынаў размаўляць на мове, “дужа часта сутыкаўся з непаразуменьнем, як ад сваякоў, так і ад незнаёмых мне людзей, але ў мяне была прынцыповая пазіцыя “на сваёй зямлі я размаўляю на ўласнай мове”. І з цягам часу альбо гэта пачыло зыходзіць (магчыма стаўляньне грамадства да нацыянальнай мовы зьмянілася), альбо я перастаў зьвяртаць увагу на гэтае”.
Мы запыталіся ў Мікіты, як, на яго погляд, можна палепшыць сітуацыю з беларускай мовай сярод насельніцтва Беларусі. “Рабіць эканамічныя прэферэнцыі за выкарыстаньне мовы (напрыклад за разьмяшчэньне рэклямы па-беларуску каб нейкі невялікі адсотак пакрываладзяржава)” – расказвае ён. – “Абавязаць чыноўнікаў валодаць двума дзяржаўнымі мовамі й здаваць атэстацыйныя іспыты на веданьне гэтых моў”.
Па стане на 21 лютага 2020 года ў Беларусі было 45% беларускамоўных школ, па дадзеных Міністэрства адукацыі. Аднак, па словах Мікіты, ён не бачыць сэнсу рабіць больш беларускамоўных школ “без перспектывы выкарыстаньня роднай мовы надалей у жыцці”.
“Нам патрэбныя нацыянальныя ВНУ з нацыянальмай мовай навучаньня”.
Зараз ёсць беларусы, якія хочуць вярнуцца да роднай мовы, але ніяк не вырашаюцца. І вось якую параду дае Мікіта, які ўжо шмат гадоў размаўляе па-беларуску: “Не саромцеся! Не боцеся рабіць памылкі! Лупіце на трасянцы! Калі ня ведаеце, як слова будзе па-беларуску — скажыце гэта слова па расейску”.
Мы таксама заклікаем усё больш жыхароў Беларусі вяртацца да нашай меладычнай, прыгожай і такой роднай беларускай мовы.